Tin tức - Sự kiện

Chuyển đổi số tại Việt Nam: Hành trình kiến tạo Quốc gia số, nâng tầm cuộc sống và bứt phá kinh tế

Chào bạn, dạo gần đây, chắc hẳn bạn nghe rất nhiều về cụm từ “chuyển đổi số” đúng không? Không chỉ là một xu hướng toàn cầu, chuyển đổi số đang trở thành một động lực mạnh mẽ, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống kinh tế – xã hội tại Việt Nam chúng ta. Từ các cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ đến những tập đoàn lớn, từ công việc hàng ngày của mỗi người dân đến cách điều hành của các cơ quan nhà nước, tất cả đều đang dần “thay da đổi thịt” nhờ công nghệ số. Vậy hành trình chuyển đổi số tại Việt Nam đang diễn ra như thế nào? Chúng ta đã đạt được những thành tựu gì và còn những thách thức nào cần vượt qua? Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá bức tranh toàn cảnh về chuyển đổi số ở Việt Nam, để thấy được những cơ hội rộng mở và cùng nhau kiến tạo một Việt Nam số hiện đại và thịnh vượng.

Chuyển đổi số tại Việt Nam: Khái niệm và tầm nhìn chiến lược

Để hiểu rõ hơn về hành trình này, chúng ta hãy cùng nhìn lại định nghĩa và mục tiêu của chuyển đổi số ở nước ta nhé!

Chuyển đổi số là gì (trong bối cảnh Việt Nam)?

Nhìn chung, chuyển đổi số là quá trình thay đổi toàn diện và sâu rộng về cách thức hoạt động, mô hình kinh doanh, văn hóa của doanh nghiệp và tổ chức, hay thậm chí là cách sống của người dân, dựa trên việc ứng dụng công nghệ số.

Tại Việt Nam, khái niệm này được hiểu rộng hơn, không chỉ dừng lại ở doanh nghiệp mà còn bao gồm cả Chính phủ số và Xã hội số, cụ thể:

Chính phủ số: Là sự chuyển đổi cách thức vận hành của các cơ quan nhà nước, từ việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến, số hóa quy trình nội bộ, đến việc ra quyết định dựa trên dữ liệu. Mục tiêu là một Chính phủ minh bạch, hiệu quả và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn.
Kinh tế số: Là việc phát triển các ngành kinh tế dựa trên công nghệ số (nền tảng thương mại điện tử, dịch vụ tài chính số, công nghiệp 4.0…), đồng thời nâng cao năng suất và hiệu quả của các ngành kinh tế truyền thống nhờ ứng dụng số.
Xã hội số: Là việc mọi người dân được tiếp cận và hưởng lợi từ các dịch vụ số, nâng cao kỹ năng số, và tham gia vào không gian mạng một cách an toàn, lành mạnh.

Chuyển đổi số là gì (trong bối cảnh Việt Nam)?

Tầm nhìn và mục tiêu của Việt Nam trong chuyển đổi số

Chính phủ Việt Nam đã xác định chuyển đổi số là một trong những ưu tiên hàng đầu, với những mục tiêu đầy tham vọng được đặt ra trong “Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” ban hành theo Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/06/2020.¹ Mục tiêu chung là đưa Việt Nam trở thành một quốc gia số, ổn định và thịnh vượng, tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới.

Cụ thể, một số mục tiêu đáng chú ý bao gồm:

Đến năm 2025: Kinh tế số đóng góp 20% GDP; Tỷ trọng kinh tế số trong từng ngành, lĩnh vực đạt tối thiểu 10%; Việt Nam thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu về Chính phủ điện tử; Có 80% dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 được cung cấp trên nhiều phương tiện truy cập khác nhau; Trên 50% dân số trưởng thành có tài khoản thanh toán điện tử.
Đến năm 2030: Kinh tế số chiếm 30% GDP; Hoàn thành xây dựng Chính phủ số, tốc độ tăng năng suất lao động bình quân hàng năm đạt trên 6.5%.

Tầm nhìn và mục tiêu của Việt Nam trong chuyển đổi số

Những trụ cột và thành tựu nổi bật trong chuyển đổi số tại Việt Nam

Hành trình chuyển đổi số của Việt Nam được xây dựng trên ba trụ cột chính: Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số. Và chúng ta đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trên cả ba trụ cột này.

1. Phát triển Chính phủ số: Nâng cao hiệu quả phục vụ

Dịch vụ công trực tuyến: Rất nhiều dịch vụ hành chính công đã được số hóa và cung cấp trực tuyến ở mức độ 3 và 4 (cho phép nộp hồ sơ và thanh toán trực tuyến). Các cổng dịch vụ công Quốc gia, Cổng thông tin một cửa đã giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và giảm phiền hà.
- Ví dụ thực tế: Việc nộp hồ sơ xin cấp giấy phép kinh doanh, đăng ký khai sinh, hay tra cứu thông tin đất đai giờ đây đã có thể thực hiện online một cách thuận tiện. Hàng triệu hồ sơ đã được xử lý điện tử, giảm thiểu giấy tờ, rút ngắn thời gian chờ đợi.
- Dữ liệu cụ thể: Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, đến cuối năm 2023, tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến đủ điều kiện lên mức độ 4 đã đạt hơn 80%, số lượng hồ sơ trực tuyến tăng trưởng mạnh mẽ qua các năm.
Hạ tầng số và dữ liệu quốc gia: Nhiều cơ sở dữ liệu quốc gia quan trọng đang được xây dựng và kết nối như Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (do Bộ Công an quản lý), Cơ sở dữ liệu đất đai, Cơ sở dữ liệu quốc gia về doanh nghiệp. Đây là nền tảng quan trọng để Chính phủ số hoạt động hiệu quả.
- Ví dụ thực tế: Căn cước công dân gắn chip điện tử đã được triển khai rộng rãi, tích hợp nhiều thông tin cá nhân và cho phép định danh điện tử, là bước tiến lớn trong việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính.
Nền tảng thanh toán không dùng tiền mặt: Các hệ thống thanh toán điện tử, ví điện tử (MoMo, ZaloPay, Viettel Money…) được tích hợp sâu rộng vào các dịch vụ công và thương mại, thúc đẩy xã hội không tiền mặt.

2. Phát triển Kinh tế số: Động lực tăng trưởng mới

Thương mại điện tử bùng nổ: Việt Nam là một trong những thị trường thương mại điện tử phát triển nhanh nhất khu vực. Các sàn thương mại điện tử lớn (Shopee, Lazada, Tiki…) cùng với sự phát triển của logistics số đã thay đổi thói quen mua sắm của người dân.
- Ví dụ thực tế: Việc mua sắm hàng hóa từ quần áo, đồ gia dụng đến thực phẩm tươi sống qua các ứng dụng di động đã trở nên phổ biến, đặc biệt tại các thành phố lớn. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cũng đã đưa sản phẩm lên các sàn này để tiếp cận khách hàng rộng hơn.
Phát triển công nghiệp 4.0 và sản xuất thông minh: Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất, đang đầu tư vào tự động hóa, robot, IoT để nâng cao năng suất và chất lượng.
- Ví dụ thực tế: Các nhà máy dệt may, điện tử áp dụng dây chuyền sản xuất tự động, giám sát quy trình bằng cảm biến và phân tích dữ liệu để tối ưu hóa hiệu suất, giảm thiểu lỗi.
Dịch vụ tài chính số (Fintech): Sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của các công ty Fintech đã mang đến nhiều dịch vụ tài chính tiện lợi, dễ tiếp cận hơn cho người dân và doanh nghiệp.
- Ví dụ thực tế: Các ứng dụng ngân hàng số, ví điện tử cho phép chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm chỉ với vài thao tác trên điện thoại.
Nông nghiệp thông minh: Ứng dụng IoT, AI trong quản lý trang trại, giám sát cây trồng, vật nuôi để nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
- Ví dụ thực tế: Nhiều nông dân đã sử dụng cảm biến để đo độ ẩm đất, nhiệt độ, từ đó điều khiển hệ thống tưới tiêu tự động, hoặc dùng drone để giám sát tình hình sâu bệnh.

3. Phát triển Xã hội số: Nâng cao chất lượng cuộc sống

Phổ cập internet và điện thoại thông minh: Tỷ lệ người dân Việt Nam sử dụng internet và điện thoại thông minh ở mức cao, tạo nền tảng vững chắc cho xã hội số.
Ứng dụng phục vụ đời sống: Các ứng dụng giao thông (Grab, Gojek), giáo dục (ứng dụng học online), y tế (ứng dụng đặt lịch khám, tư vấn sức khỏe) đã trở nên quen thuộc, nâng cao tiện ích cuộc sống.
- Ví dụ thực tế: Trong giai đoạn đại dịch COVID-19, các ứng dụng như PC-COVID đã đóng vai trò quan trọng trong việc truy vết, khai báo y tế, cho thấy khả năng ứng dụng công nghệ vào đời sống xã hội một cách nhanh chóng.
Nâng cao kỹ năng số cho người dân: Nhiều chương trình đào tạo, hướng dẫn kỹ năng số cơ bản được triển khai, đặc biệt ở các vùng nông thôn, giúp người dân tiếp cận và sử dụng công nghệ hiệu quả.

Những thách thức lớn trên hành trình chuyển đổi số tại Việt Nam

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, Việt Nam vẫn còn đối mặt với không ít thách thức để đẩy nhanh và hoàn thiện quá trình chuyển đổi số:

1. Hạ tầng số và kết nối

Chênh lệch vùng miền: Mặc dù mạng di động và internet phủ sóng rộng, nhưng chất lượng kết nối và hạ tầng cáp quang ở một số vùng nông thôn, miền núi vẫn còn hạn chế.
Tốc độ triển khai 5G: Việc triển khai mạng 5G để đáp ứng nhu cầu kết nối các thiết bị IoT và ứng dụng đòi hỏi băng thông lớn vẫn đang trong quá trình thử nghiệm và mở rộng.

2. Nguồn nhân lực số

Thiếu hụt chuyên gia công nghệ: Nhu cầu về các chuyên gia AI, Big Data, Cloud, Cybersecurity, IoT… rất lớn nhưng nguồn cung nhân lực chất lượng cao còn hạn chế.
Kỹ năng số của người dân: Mặc dù tỷ lệ sử dụng internet cao, nhưng kỹ năng số của một bộ phận người dân, đặc biệt là người lớn tuổi, ở vùng nông thôn, còn chưa đồng đều, gây khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ số.

3. Bảo mật thông tin và an toàn không gian mạng

Nguy cơ tấn công mạng gia tăng: Khi mọi thứ được số hóa, các cuộc tấn công mạng, mã độc tống tiền, lừa đảo trực tuyến ngày càng phức tạp và tinh vi, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp và người dân.
Nhận thức và chính sách bảo mật: Việc nâng cao nhận thức về bảo mật cho toàn xã hội và hoàn thiện khung pháp lý về an ninh mạng là vô cùng cấp thiết.

4. Dữ liệu và thể chế

Chất lượng dữ liệu: Việc số hóa dữ liệu ở nhiều cơ quan, tổ chức chưa đồng bộ, chất lượng dữ liệu chưa cao, khó khăn trong việc tích hợp và khai thác.
Chia sẻ dữ liệu: Vẫn còn những rào cản về cơ chế, chính sách và sự e ngại trong việc chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, làm chậm quá trình xây dựng cơ sở dữ liệu lớn.
Khung pháp lý và chính sách: Mặc dù đã có nhiều văn bản pháp luật, nhưng việc hoàn thiện và cập nhật các quy định, tiêu chuẩn cho phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ vẫn là một thách thức.

5. Văn hóa và thói quen

Sự e ngại thay đổi: Nhiều cá nhân, tổ chức vẫn còn thói quen làm việc truyền thống, ngại thay đổi, dẫn đến việc chậm trễ trong việc áp dụng công nghệ mới.
Niềm tin vào giao dịch số: Mặc dù thanh toán không tiền mặt đã phổ biến, nhưng một bộ phận người dân vẫn còn e ngại về tính an toàn, minh bạch của các giao dịch số.

Lời kết

Chuyển đổi số tại Việt Nam không chỉ là một phong trào, mà là một chiến lược quốc gia quan trọng, tác động sâu sắc đến mọi khía cạnh của đời sống. Chúng ta đã và đang chứng kiến những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng Chính phủ số, phát triển Kinh tế số và hình thành Xã hội số, mang lại nhiều tiện ích và cơ hội cho người dân và doanh nghiệp.

Chào bạn, sau khi chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về chuyển đổi số là gì, những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại, và cả

May 25, 2025 No Comments